فهرست مطالب
مقدمه
آتروفی عضلانی نخاعی (SMA) یک بیماری ژنتیکی است که بر سیستم عصبی مرکزی، سیستم عصبی محیطی و حرکت ارادی عضلات (عضله اسکلتی) تأثیر می گذارد.
اتروفی نخاعی عضلانی چیست؟
بیشتر سلول‌های عصبی که عضلات را کنترل می‌کنند در نخاع قرار دارند که کلمه نخاعی را در نام این بیماری به خود اختصاص می‌دهد. SMA عضلانی است زیرا اثر اولیه آن بر روی عضلات است که سیگنال‌هایی از این سلول‌های عصبی دریافت نمی‌کنند. آتروفی اصطلاح پزشکی برای کوچکتر شدن است، این همان چیزی است که معمولاً برای ماهیچه‌ها وقتی توسط سلول‌های عصبی تحریک نمی‌شوند اتفاق می‌افتد.
SMA شامل از بین رفتن سلول های عصبی به نام نورون های حرکتی در نخاع است و به عنوان یک بیماری نورون حرکتی طبقه بندی می شود.
در رایج ترین شکل SMA (کروموزوم 5 SMA یا SMA مربوط به SMN)، تنوع زیادی در سن شروع، علائم و سرعت پیشرفت وجود دارد. به منظور در نظر گرفتن این تفاوت ها، SMA مربوط به کروموزوم 5، که اغلب اتوزومال مغلوب است، به انواع 1 تا 4 طبقه بندی می شود.
سنی که در آن علائم SMA شروع می شود تقریباً با درجه تأثیرگذاری بر عملکرد حرکتی مرتبط است: هر چه سن شروع زودتر باشد، تأثیر بیشتری بر عملکرد حرکتی دارد. کودکانی که علائم را در بدو تولد یا در دوران نوزادی نشان می دهند، معمولاً پایین ترین سطح عملکرد را دارند (نوع 1). SMA دیرتر شروع شده با دوره کمتر شدید (نوع 2 و 3، و در نوجوانان یا بزرگسالان، نوع 4) به طور کلی با سطوح فزاینده بالاتر عملکرد حرکتی مرتبط است.
علت SMA چیست؟
کروموزوم 5 SMA به دلیل کمبود یک پروتئین نورون حرکتی به نام SMN برای “بقای نورون حرکتی” ایجاد می شود. این پروتئین همانطور که از نامش پیداست برای عملکرد طبیعی نورون حرکتی ضروری به نظر می رسد. SMN نقش اساسی در بیان ژن در نورون های حرکتی ایفا می کند. کمبود آن به دلیل نقص ژنتیکی (جهش) در کروموزوم 5 در ژنی به نام SMN1 است. شایع ترین جهش در ژن SMN1 در بیماران مبتلا به SMA حذف یک بخش کامل به نام اگزون 7.1 ژن SMN2 همسایه می تواند تا حدودی ژن های غیرعملکردی SMN1 را جبران کند زیرا 99٪ هویت بین این دو ژن وجود دارد.
سایر اشکال نادر SMA (غیر کروموزوم 5) در اثر جهش در ژن هایی غیر از SMN1.3 ایجاد می شوند.
علائم SMA چیست؟
علائم SMA طیف گسترده ای را شامل می شود که از خفیف تا شدید متغیر است
علامت اولیه SMA مربوط به کروموزوم 5 (مرتبط با SMN) ضعف عضلات ارادی است. ماهیچه هایی که بیشتر تحت تاثیر قرار می گیرند، نزدیک ترین عضلات به مرکز بدن هستند، مانند عضلات شانه، باسن، ران ها و قسمت بالای کمر. به نظر می رسد اندام های تحتانی بیشتر از اندام های فوقانی تحت تأثیر قرار می گیرند و رفلکس های تاندون عمیق کاهش می یابد.
اگر عضلات مورد استفاده برای تنفس و بلع تحت تأثیر قرار گیرند، عوارض خاصی ایجاد می‌شود که منجر به اختلال در این عملکردها می‌شود. اگر عضلات پشت ضعیف شوند، انحنای ستون فقرات ایجاد می شود.
تغییرات زیادی در سن شروع و سطح عملکرد حرکتی در SMA مربوط به کروموزوم 5 وجود دارد. این‌ها تقریباً با میزان پروتئین عملکردی SMN در نورون‌های حرکتی همبستگی دارند، که به نوبه خود با تعداد نسخه‌های ژن SMN2 یک فرد مرتبط است. عملکرد حسی، ذهنی و احساسی در کروموزوم 5 SMA کاملاً طبیعی است.
برخی از اشکال SMA با کمبود کروموزوم 5 یا SMN مرتبط نیستند. این اشکال از نظر شدت و در ماهیچه هایی که بیشتر تحت تأثیر قرار می گیرند بسیار متفاوت است. در حالی که اکثر اشکال، مانند فرم مربوط به کروموزوم 5، بیشتر بر عضلات پروگزیمال تأثیر می‌گذارند، اشکال دیگری نیز وجود دارند که عمدتاً بر عضلات دورتر (آنهایی که از مرکز بدن دورتر هستند) – حداقل در ابتدا تأثیر می‌گذارند.
پیشرفت SMA چگونه است؟
در SMA مربوط به کروموزوم 5، هر چه علائم دیرتر شروع شود و پروتئین SMN بیشتر باشد، احتمال ابتلا به بیماری خفیف‌تر خواهد بود. در حالی که در گذشته، نوزادان مبتلا به SMA معمولاً بیش از دو سال زنده نمی‌ماندند، امروزه اکثر پزشکان SMA مرتبط با SMN را یک پیوستار می‌دانند و ترجیح می‌دهند که پیش‌بینی‌های سفت و سختی در مورد امید به زندگی یا ضعف صرفاً بر اساس سن شروع انجام ندهند.
SMA شایع ترین علت ژنتیکی مرگ و میر در نوزادان است.
وضعیت تحقیق در مورد SMA چگونه است؟
تحقیقات بر روی استراتژی هایی برای افزایش تولید پروتئین SMN در بدن که در اشکال مرتبط با کروموزوم 5 بیماری وجود ندارد، متمرکز شده است. رویکردها شامل روش‌هایی برای کمک به نورون‌های حرکتی برای زنده ماندن در شرایط نامطلوب است.
در 23 دسامبر 2016، سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) اسپینرازا (nusinersen) را برای درمان SMA تایید کرد. اسپینرازا برای درمان نقص زمینه ای در SMA طراحی شده است، به این معنی که به طور بالقوه ممکن است در کاهش، توقف یا شاید معکوس کردن علائم SMA موثر باشد.
در ماه مه 2019، FDA Zolgensma (onasemnogene abeparvovac-xioi)، اولین درمان جایگزین ژن برای یک بیماری عصبی عضلانی را تایید کرد. Zolgensma یک انفوزیون داخل وریدی یکبار مصرف برای درمان کودکان زیر 2 سال مبتلا به SMA با جهش های دو آللی در ژن SMN1 است، از جمله کسانی که در هنگام تشخیص بدون علامت هستند. برای اطلاعات بیشتر، FDA Zolgensma AveXis را برای درمان آتروفی عضلانی ستون فقرات در بیماران اطفال تأیید می کند.
نتیجه گیری
برای اطلاعات بیشتر، SMA: Full Speed Ahead و In Focus: Spinal Muscular Atrophy (SMA) را ببینید. برای داستان های خانواده هایی که با SMA زندگی می کنند، به داستان های SMA ما در Strongly، وبلاگ MDA مراجعه کنید.
در آگوست 2020، FDA risdiplam (با نام تجاری Evrysdi*) را برای درمان SMA در بزرگسالان و کودکان دو ماهه یا بیشتر تاید کرد. Evysdi یک داروی خوراکی است که برای افزایش سطح پروتئین SMN با افزایش تولید از ژن “پشتیبان” SMN2 طراحی شده است.