نقش ربات ها در درمان های شناختی
مجری یک طرح به کارگیری فناوری در حوزه توانبخشی اظهار داشت: ‘رباتیک اجتماعی و شناختی’ به عنوان یک مفهوم جدید در ادبیات پژوهشی رباتیک، از ربات هایی سخن به میان می آورد که با انسان ها تعاملات عاطفی، کلامی، شنیداری و یا بینایی داشته و به عنوان دوست، همدم، دستیار معلم و یا کمک درمانگر وارد زندگی افراد، به خصوص کودکان با نیازهای ویژه یا سالمندان می شوند.
دکتر علی مقداری با اشاره به این که امروزه از ربات های اجتماعی در حوزه های مختلف تحقیقاتی، سرگرمی، آموزش و همچنین کمک به انسان ها در جهت ارتقای برخی ضعف ها و کاستی ها ناشی از ناتوانی های جسمانی استفاده می شود، گفت: با کمک ربات های اجتماعی و شناختی و برقراری تعامل مناسب، می توان به افراد با نیازهای ویژه نظیر افراد مبتلا به بیماری اتیسم، ناشنوایان و نیز سالمندان دارای بیماری آلزایمر کمک چشمگیری کرد.
به گفته این محقق علوم شناختی، نتایج پژوهش ها در حوزه رباتیک اجتماعی و شناختی نشاندهنده آن است که با استفاده از این حوزه می توان روند آموزش و درمان افراد با نیازهای ویژه در سطح کشور را سرعت بخشید و هزینه های تحمیلی بر جامعه را کاهش داد.
دکتر مقداری که اجرای طرح به کارگیری فناوری ‘رباتیک و سامانه های هوشمند’ در توانبخشی افراد مبتلا به بیماری اتیسم را به عهده دارد، در این خصوص گفت: کودکان مبتلا به اتیسم با وجود عدم توانایی شان در برقراری ارتباط با کودکان همسن، معمولاً به صورت طبیعی با تکنولوژی ها درگیر می شوند و ربات ها و سامانه های واقعیت مجازی از جمله بارزترین این تکنولوژی ها هستند که نسبت به اسباب بازی های غیرهوشمند و کم تحرک، جذاب تر و توانمندتر بوده و در عین حال از انسان ها و سایر موجودات اجتماعی به عنوان منابع ایجاد سردرگمی و استرس برای کودکان طیف اتیسم پیچیدگی کمتری دارند.
وی ادامه داد: نتایج تحلیل های اولیه، نشان از ارتقای مهارت های اجتماعی و کاهش نشانگان اتیسم در آزمودنی ها دارد و مشاهده شد که فنآوری واقعیت مجازی نیز این ظرفیت را دارد تا به عنوان یک ابزار مناسب برای آموزش و توانبخشی کودکان طیف اتیسم به خصوص کودکان با عملکرد بالا مورد استفاده قرار گیرد.
مجری این طرح پژوهشی اظهار داشت: هدف از انجام این پژوهش، استفاده عملی از ربات های انسان نمای واقعی و مجازی در مداخلات بالینی و تدوین آیتم های درمانی مناسب در قالب بازی های آموزشی-درمانی در جهت ارتقای مهارت های تقلیدی، توجه اشتراکی و اجتماعی کودکان مبتلا به اتیسم است.
وی گفت: این طرح به بررسی تأثیر فناوری های رباتیک و سامانه های هوشمند به عنوان دستیار درمانگر در توانبخشی و آموزش کودکان مبتلا به اتیسم به عنوان یکی از اولین گروه های به کارگیرنده این فنآوری در ایران می پردازد.
دکتر مقداری خاطرنشان کرد: در این طرح که چهار محقق دیگر هم در آن مشارکت دارند، ابتدا مقبولیت سه تکنولوژی رباتیک، واقعیت مجازی و همچنین تبلت روی کودکان اتیستیک مورد مطالعه قرار گرفت و نتایج به دست آمده در این پژوهش، حاکی از مقبولیت 70 درصدی ربات های واقعی، 65 درصدی ربات های واقعیت مجازی و 100 درصدی بازی اندرویدی در اولین تعامل کودکان اتیستیک با این وسایل است.
وی اضافه کرد: در ادامه اجرای این برنامه با کمک هر یک از این سه نوع فناوری، سناریوها و بازی های آموزشی- درمانی مختلفی با تکیه بر مهارت های تقلیدی و توجه اشتراکی در حوزه رباتیک و سیستم های واقعیت مجازی تدوین شد و در قالب برنامه های مداخلات بالینی جلسات خط پایه، آموزش و پیگیری بر روی تعدادی آزمودنی مبتلا به اتیسم انجام شد.
به گفته مقداری، کودکان طیف اتیسم تمایل کمی به ایجاد برقراری ارتباط با کودکان عادی همسن خود دارند، اما به نظر می رسد بتوان از ربات های واقعی یا واقعیت مجازی به عنوان دوست یا کمک درمانگر، جهت آموزش مهارت های مختلف اجتماعی و شناختی تقلیدی، توجه اشتراکی، نوبت گیری و نظریه ذهن استفاده کرد و این درحالی است که کودک عادی به واسطه ارتباط با کودکان و بزرگسالان دیگر مهارت هایی را در سال های اولیه زندگی خود می آموزد.