شیوه های نوین تصویر برداری مغزی
چگونه می توان امکانات دقیق تری در اختیار جراحان مغز و اعصاب قرار داد تا بتوانند با دقت بیشتری تومورهای مغزی را از بافت سالم جدا کنند؟ در برنامه جهان آینده پژوهش های جدید در این زمینه معرفی می شوند.
جراحان مغز و اعصاب برای تمایز بین بافتهای سالم و بدخیم با چالشی بزرگ روبرو هستند و امکانات موجود محدودیت هایی دارند که میزان اطمینان به نتیجه عمل جراحی را پایین می آورند. چگونه می توان کیفیت و دقت جراحی های مغز را بالا برد؟
خولیان لوپز، خبرنگار یورونیوز در جزیره پالماس از جزایر قناری اسپانیا در جستجوی پاسخ به سؤال بالا با دانشمندان، پژوهشگران و پزشکان جراح گفتگو کرده است.
آدام سولنا، جراح مغز و اعصاب بیمارستان دکتر نگرین می گوید: «معمولاً نمی توانیم دقیقاً میزان وسعت غده را در مغز تشخیص دهیم و نمی دانیم چه مقدار از بافت را باید خارج کنیم. این مشکل اصلی ماست زیرا بافت مغزی، خود را بازسازی نمی کند و ضایعات، غیرقابل بازگشتند.»
مهندسان مشغول آزمایش یک دستگاه عکسبرداری پیشرفته به نام “هایپر اسپکتر” هستند که می تواند طیف رنگی گسترده ای ارائه کند و به جراحان کمک کند تا محل عمل را دقیقتر ببینند.
دستگاههای معمولی، تصاویری با سه رنگ نشان می دهند در حالیکه دستگاه جدید طیف رنگی وسیعی دارد و به گفته پژوهشگران، فواید متعددی برای جراحی مغز دارد.
هیمار آ فالو،مهندس مخابرات دانشگاه لاس پالماس توضیح می دهد که دستگاههای “هایپر اسپکتر” می توانند حد و حدود غده را مشخص کنند و بصورت واضح آن را با نمودارهای رنگی نشان دهند. رنگ قرمز، تومور را نشان می دهد و رنگ سبز، بافت سالم را. جزییات دیگر آناتومی مغز ، مثلاً رگها را هم با رنگ آبی می توان تشخیص داد.
عمل جراحان مغز و اعصاب در حال حاضر با تکیه بر اطلاعات ناقص و غیردقیقی انجام می شود که مدتی قبل از عمل از طریق امکانات فنی مانند پرتونگاری (ام آر آی) بدست می آید. مهمترین خاصیت دستگاه جدید این است که می تواند هنگام عمل تصویربرداری کند.
دکتر آدام سولنامی گوید: «ما بر روی تصاویری که قبل از زمان عمل از مغز بیمار گرفته شده کار می کنیم. در این فاصله، مغز حرکت کرده، جابجا شده و غده هم تغییر کرده اما با تصاویری که در حین عمل قابل مشاهده است می توانیم وضعیت غده را در همان لحظه ببینیم و با اطمینان بیشتری کار کنیم.»
گوستاو ماررو کجیکو، مهندس مخابرات دانشگاه لاس پالماس می گوید: «این تکنیک، کاملاً غیرتهاجمی است، احتیاجی به تزریق “ماده کنتراست” ندارد و غیر یونی است. پس خصوصیات بافت مغز را عوض نمی کند و همچنین، اطلاعات بسیار بیشتری را حین عمل در اختیار جراح می گذارد.»
پژوهشها برای تکمیل و بهبود دستگاه “هایپر اسپکتر” توسط محققان ادامه دارد و هدف دانشمندان این است که تصاویر گرفته شده را در کمتر از یک یا دو دقیقه در اختیار جراح بگذارند. این، وظیفه مهمی است که ابزار کامپیوتری پرتوانی می طلبد و به گفته ادواردو خوارز، مهندس مخابرات، دانشکده فنی مادرید، پردازشگرهای جدیدی باید تولید شوند که قادر باشند با ارائه الگوریتم ها مشخص کنند که غده، کدام بافت مغزی را گرفته و کدام را نگرفته است.
دانشمندان امیدوارند تا دوسال دیگر این فناوری را تکمیل کنند و پس از گذراندن مراحل قانونی و آزمایشهای بالینی پیچیده تا پنج سال دیگر آن را به بازار عرضه کنند و سپس نوبت به بلندپروازی های دیگر می رسد.
مهندس گوستاو مارو کجیکو می گوید: «قدم بعدی، استفاده از این تکنیک در دیگر اعضای بدن انسان مثل ریه، پستان یا روده بزرگ است. رویای ما این است که بتوانیم شاخه جدیدی به نام پزشکی “هایپراسپکترال” براه بیندازیم.»
دکتر آدام سولنا نیز چنین آرزو می کند: « امیدواریم در آینده این دستگاهها کوچکترشوند و بتوانند در میکروسکوپهای جراحی ما جای بگیرند تا بتوانیم هم تصویر مغز را ببینیم و هم میزان جراحت عمل را.»