الودگی محیط زیست
گاز مونوکسید دی نیتروژن یکی از گازهای گلخانه ای خطرناک است و از مزارع آزاد متصاعد می شود. محققان اروپایی در نروژ میخواهند به اسرار این گاز پی ببرند تا بهتر بتوانند با اثرات ناشی از آن مقابله کنند.
مقابله با وضعیت نگران کننده تغییرات آب وهوایی نیاز به دانشهای مختلف دارد. دانشمندان اروپایی علوم مختلف میکروبیولوژی، بیوشیمی و علوم روباتیک در طرح موسوم به «نورا» در نروژ دور هم جمع شده اند تا راهبردی برای کاهش یکی از گازهای آلاینده بیابند.
زمینهای کشاورزی یکی از منابع اصلی گسیل گاز گلخانه ایِ خطرناکی است که نام آن را خیلی نمی شنویم: گاز مونوکسید دی نیتروژن که به گاز خنده هم معروف است. میزان آلایندگی این گاز ۳۰۰ برابر دی اکسید کربن است. ۱۰ درصد گرمایش زمین در اثر گاز دی نیتروژن مونوکسید است که باعث تخریب لایه اوزن هم می شود.
محققان اروپایی در نزدیکی اسلو، پایتخت نروژ قصد دارند با اثرات ناشی از این آلاینده خطرناک مقابله کنند. آنها فرضیه هایی را که در آزمایشگاه برای کاهش گسیل این گاز به بار آورده اند، آزمایش می کنند. روباتی میزان گسیل گاز را روی زمین کشاورزی آزمایشی، در زمان واقعی اندازه گیری می کند.
کار این روبات این است که بخشهای مختلف خاک را پس ازتغییراتی که روی آنها انجام شده، بکاود. اندازه گیری بطور دستی انجام می شود. در نتیجه به زمان زیادی نیاز هست. اما در اینجا تمام داده ها بطور اتوماتیک ذخیره می شود.
لارس باکن، محقق محیط زیست این پروژه و استاد دانشگاه علوم زیستی نروژ می گوید: «برای اینکه بدانید آیا میزان انتشار گاز مونوکسید دی نیتروژن از یک خاک خاص کاهش یافته یا نه، باید میزان گازی را که از آن خاک متصاعد می شود، طی یک فصل، هر روز و بطور مداوم اندازه گیری کنید. زیرا گسیل این گاز نوسان دارد و هر روز یکسان نیست. میزان غلظت گاز را در محفظه ای که پایین تر از سطح زمین است، بمدت سه دقیقه اندازه گیری می کنیم. نکته اصلی این است که این کار باید بطور کاملا خودکار انجام شود چون به داده های انبوه نیاز داریم.»
تولید گاز مونوکسید دی نیتروژن منشاء باکتریایی دارد. اما افزایش استفاده از نیتروژن در کودهای شیمیایی هم باعث افزایش تولید و انتشار این گاز می شود.
محققان می خواهند بدانند چگونگی برخی میکروارگانیسمهای خاک می تواند، هم این گاز را بسازد، و هم جذب کند.
پاول لیسوس، میکروبیولوژیست این پروژه می گوید: «متوجه شدیم که باکتریهای خاصی که باعث ایجاد مونوکسید دی نیتروژن می شوند، قادرند این گاز را پس از انتشار هم، در خود جذب کنند. اساس مطالعات ما این بود که به درک بهتری از مولکول بنیادین این باکتری برسیم که منشاء تولید و کاهش گاز است. به این ترتیب می توانیم به راهی برای کاهش انتشار این گاز آلاینده دست پیدا کنیم.»
در نتیجه پژوهشگران باید کاری کنند که باکتری، آنزیم نابودکننده مونوکسید دی نیتروژن را بیشتر تولید کند.
مانوئل سورایانو-لاگونا متخصص بیوشیمی طرح درباره پروتئین این آنزیم می گوید: «این یک پروتئین خیلی خاص است که تا امروز بعنوان بهترین مخرب مونوکسید دی نیتروژن شناخته شده است. در مرکز این پروتئین، اتمهای مس وجود دارد که از بین برنده مونوکسید دی نیتروژن هستند. ما می خواهیم از منظر بیوشیمی ببینیم باکتری چگونه می تواند این پروتئین را تولید کند.»
طی دهه های اخیر، میزان انتشار مونوکسید دی نیتروژن افزایش یافته است. علاوه بر کود کشاورزی و ترکیبات آن، خود خاک و شیوه استفاده از آن هم در گسیل این آلاینده نقش دارد.
اسو فروستگرود، مسئول هماهنگ کننده این طرح می گوید: «شاید بتوانیم عملکرد کودهای شیمیایی را بهتر کنیم و باید با استفاده از هوارسانی به خاک و عدم استفاده بیش از حد از کود شیمیایی، بیشتر روی مدیریت [خاک] کار کنیم. اخیرا متوجه شدیم با کاهش “پ هاش” خاکی که بیش از اندازه اسیدی است، می توانیم میزان گسیل مونوکسید دی نیتروژن را به شدت کاهش دهیم.»