آزمایش خون برای تشخیص آلزایمر ممکن است تا ‘دو سال دیگر’ امکان‌پذیر باشد

 شناخت (cognition)

دانشمندان بریتانیایی در تحولی مهم موفق شدند آزمایش خونی را طراحی کنند که با دقتی زیاد پیش بینی می‌کند آیا فرد مبتلا به “اختلال شناختی خفیف” تا یک سال بعد به آلزایمر مبتلا می‌شود یا نه.

استفاده از این آزمایش خون که بین صد تا سیصد پوند (تقریبا بین پانصد هزار تا یک میلیون و نیم میلیون تومان) هزینه دارد ممکن است تا دو سال دیگر امکان پذیر باشد.

با این حال چندین سال طول می‌کشد تا این آزمایش خون در تمام آزمایشگاه‌های تشخیص پزشکی ارائه شود اما محققان بریتانیایی امیدوارند که به تشخیص زودرس این بیماری ناتوان کننده، بسیار نزدیک شده باشند.

این گروه تحقیقاتی خون ۴۷۶ بیمار مبتلا به آلزایمر، ۲۲۰ نفر که دچار “اختلال شناختی خفیف (MCI)” و ۴۵۰ فرد سالم را بررسی کردند و در آنها ۱۶ پروتئین یافتند که با کوچک شدن مغز، هم در اختلال شناختی خفیف و هم در آلزایمر ارتباط داشت.

در مرحله دوم محققان توانستند ۱۰ پروتئین را از این بین شناسایی کنند که وجود آنها با دقتی قابل قبول (۸۷ درصد) پیش‌بینی می‌کرد آیا اختلال شناختی خفیف به آلزایمر تبدیل خواهد شد یا نه.

با این حال هنوز این تست باید روی ۵ تا ۱۰ هزار نفر دیگر آزمایش شود تا اعتبار کافی پیدا کند.

پروفسور سایمون لووستون یکی از پژوهشگران ارشد این تحقیق می‌گوید “مردم در کلینیک به سراغ من می آیند و می‌خواهند بدانند چه اتفاقی دارد برایشان می‌افتد و در حال حاضر من جوابی برایشان ندارم. من به آنها می‌گویم در شما نشانه های ضعف حافظه دیده می‌شود [اما برای جواب این سوال] یک سال دیگر برگردید.”

“این دردناک است، وحشتناک است، فقط تصور کنید بیمار چه حالی می‌شود.”

شمار مبتلایان به آلزایمر در دهه‌های اخیر رو به افزایش بوده است. در حال حاضر ۴۴ میلیون نفر در دنیا به این بیماری مبتلا هستند و شمار مبتلایان تا سال ۲۰۵۰ به ۱۳۵ میلیون نفر افزایش خواهد یافت.

تاکنون تلاش ها برای تولید داروی درمان آلزایمر بی‌نتیجه مانده است. یکی از مشکلات اصلی پزشکان این است که وقتی علائم بالینی به حدی می‌رسند که بیماری قابل تشخیص می‌شود، بیماری در مراحل پیشرفته است و آسیب وارده به مغز بیش از آن است که بتوان کار زیادی برای بیمار انجام داد.

آلزایمر تخریب مغز را حداقل یک دهه پیش از بروز علائم بالینی آغاز می‌کند، برخی شروع روند تغییرات مغز را حتی بیست تا سی سال پیش از بروز علائم تخمین زده‌اند.

از این رو در سال‌های اخیر تلاش برای یافتن تست تشخیصی افزایش یافته است.

تقریبا چهار ماه پیش دانشمندان آمریکایی با اندازه گیری ده نوع مولکول چربی (لیپید) در افراد سالم، توانستند با دقت ۹۰ درصد ابتلا به آلزایمر را در سه سال آینده پیش‌بینی کنند.

اما انتقادی که به آن شیوه وارد شد این بود که بعید است افراد سالم داوطلب انجام آزمایشی شوند که سه سال زودتر از بروز علائم آنها رابا کابوس بیماری روبرو می‌کند، آن هم وقتی که دارویی برای درمان هم وجود ندارد.

اما در شیوه دانشمندان بریتانیایی آزمایش خون نشان می‌دهد افرادی که دچار ضعف حافظه خفیف شده‌اند آیا به سمت آلزایمر پیش می‌روند با نه.

پروفسور لووستون می‌گوید:

“بسیاری از آزمایش‌های ما برای یافتن داروی مناسب به این دلیل شکست خورده‌اند که وقتی به بیمار دارو داده می‌شود مغز دیگر بشدت آسیب دیده است.”

“یک آزمایش خون ساده می‌تواند به ما کمک کند بیماران را در مراحل بسیار ابتدایی شناسایی کنیم به همین دلیل امیدواریم آزمایش داروها روی آنها کمک کند درمانی برای جلوگیری از پیشرفت بیماری پیدا کنیم.”

این یافته مثل بسیاری از تحقیقات پیشرو با استقابل دانشمندان روبرو شده با این حال ملاحظاتی نیز مطرح شده است.

از جمله اینکه دقت تست حدود ۹۰ درصد است بنابراین از هر ۱۰ مورد، یک مورد خطا دارد.

در حال حاضر آلزایمر و سرطان ترسناکترین تشخیص‌ها برای بیماران هستند و تشخیص آلزایمر ضربه بسیار سنگینی برای بیمار و خانواده‌اش است، آن هم در حالی که این بیماری در حال حاضر هیچ درمان موثری ندارد، بنابراین باید باید از صحت تشحیص مطمئن شد.

پروفسور لووستون می‌گوید در مرحله بعد باید خطای این روش تشخیصی کاهش یابد تا بتوان تست قابل اعتمادی را در اختیار پزشکان قرار داد.

دکتر جیمز پیکت سرپژوهشگر انجمن آلزایمر بریتانیا می‌گوید “یافتن روشی برای تشخیص دمانس پیش از پیشرفت علائم انقلابی در پژوهش درباره این بیماری ایجاد می‌کند اما این تحقیق نشان نمی‌دهد که آزمایش خون برای تشخیص دمانس پشت در است.”

با پیر شدن جمعیت میزان مبتلایان به طور تصاعدی رو به افزایش است و پیش‌بینی شده که تعداد مبتلایان در دو دهه آینده دو برابر شود. تخمین زده می شود که از هر سه نفر، یک نفر به آلزایمر مبتلا می شود.

این بیماری معمولا بین ۴۰ تا ۹۰ سالگی ظاهر می‌شود، اما بیشتر موارد آن بعد از شصت و پنج سالگی دیده می‌شود.

به گزارش سازمان بهداشت جهانی، جمعیت بالای ۶۰ سال در سال ۲۰۵۰ بیش از دو میلیارد نفر خواهد بود.

در ایران جمعیت سالمندان در حال حاضر بیش از چهار میلیون نفر است.

آمار دقیقی از مبتلایان به آلزایمر در ایران در دست نیست، اما شمار آنها حدود یک میلیون نفر تخمین زده می‌شود.

تخمین‌ها در مورد افغانستان به حدود نیم میلیون مبتلا اشاره دارد.