بیماری های قلبی و عروقی ناشی از استرس و مغز
رابطه استرس با سلامت قلب و مغز پیچیده است. گروهی از محققان در دانشگاه پیتزبورگ با استفاده از تصاویر مغزی و تحلیل های رایانه ای سعی کردند، نشان دهند چه افرادی با بیشترین خطر ابتلا به بیماری های قلب و عروق ناشی از استرس روبرو هستند.
استرس وضعیت روانی ما را تحت تاثیر قرار می دهد. بدن ما در وضعیت پراسترس فرض می کند با تهدید قریب الوقوع روبروست، فشار خون افزایش یافته و نبض شدیدتر می زند تا ما را برای رویارویی با درگیری، مشکل یا حتی پرواز آماده کند.
با آنکه این واکنش برای کمک به بقا در حیات وحش تعبیه شده است، اگر مرتب روی دهد می تواند سلامت قلب و عروق را تهدید کند. اما همه افراد به یک شکل واکنش نشان نمی دهند و افراد به اشکال و میزان متفاوتی به آن پاسخ می دهند. احتمال افزایش فشار خون در بعضی افراد به دلیل تغییرات نسبت به بقیه بیشتر است.
این واکنش های مبالغه آمیز فرد را در خطر مضاعف فشار خون بالا، تصلب شرایین، مرگ و میر ناشی از بیماری های قلبی و عروقی و قرار می دهد. از آنجا که افراد کمی معمولا با خطر مضاعف ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی روبرو هستند، پی بردن به اینکه چرا آنها واکنش بیش از حد نشان می دهد کمک می کند سازوکار این امر را در آینده به صورت جزئی تر بفهمیم و به توقف آن کمک کنیم.
***استرس و مغز
واکنش های قلبی و عروقی به استرس در ناحیه ای از مغز تولید و از آن توزیع می شود که به طور کلی آن را ناحیه مغز برای کنترل ذره ای می نامیم، این نواحی در استرس فعال هستند؛بخش پیش قشر مخ؛ نقش های برنامه ریزی و تصمیم گیری را برعهده دارد.
ناحیه اینسولا/insula؛ علاوه بر دیگر وظایف هم ایستایی (حفظ شرایط) را انجام می دهد،هیپوکامپوس؛ احساسات، حافظه و سیستم خودکار اعضای را تنظیم می کند،آمیگدالا؛ احساسات را کنترل می کند،تالاموس؛ نقش تنظیم هوشیاری، اطلاعات را دارد،هیپوتالاموس؛ که به تنظیم متابولیسم و سیستم خودکار مغز کمک می کند
ماده خاکستری اطراف مجرا؛ در تنظیم و تعدیل درد نقش دارد،پل مغز؛ در وضعیت های خواب، تنفس، بلع و کنترل مثابه را در دست دارد،مدولا؛ واکنش های خودکار را انجام می دهد.
فعالیت های این نواحی مغز و دیگر نواحی واکنش فیزیولوژیکی را در مواجهه با حوادث مملو از استرس های روانی تنظیم می کنند. محققان باور دارند تفاوت در الگوی فعالیت ها در سراسر نواحی مغز برای کنترل ذره ای می تواند دلیل تفاوت در واکنش های قلبی و عروقی ناشی از استرس و در نتیجه خطرهای ابتلا به این بیماری ها باشد.
گروهی از محققان دانشگاه پیتزبورگ در ایالت پنسیلوانیا آمریکا برای رسیدن به یافته های عمیق تری از ارتباط بین استرس و سلامت مبنای تجربی برای تصویربرداری از مغز را طراحی کردند. این گروه آزمون های روانی استرس را روی افراد در حالی انجام دادند که از مغز آنها ام آر آی گرفته می شد. این افراد وقتی با چالش رایانه ای استرسی روبرو می شدند واکنش منفی از خود بروز می دادند، ضمن اینکه در همان حال فشار خون و نبض زیرنظر بود.
این مطالعه در مجموع روی 157 مرد و 153 زن بین 30 تا 51 ساله انجام و نتیجه آن در نشریه انجمن قلب آمریکا منتشر شده است.
همانطور که انتظار می رفت آزمایش استرس زا موجب افزایش فشار خون و نبض در مقایسه با فشار خون و نبض این افراد در حالت عادی فرق داشت. بعد از آزمایش که گروه اسکن تصاویر مغز داوطلبان شرکت کنند در این مطالعه را در دست داشتند؛ با استفاده از روش های رایانه ای الگوهای مشخص مغز را به دست آوردند که در نهایت واکنش فرد را به استرس روانی نشان می داد.
آنها توانستند با موفقیت حجم واکنش قلب و عروق فرد را از روی الگوهای مشخصی فعالیت های نواحی مغز پیش بینی کنند. نواحی مغز که بیش از بقیه در پیش بینی حجم واکنش به استرس روانی موثر بودند شامل نواحی هستند که در روند تصمیم گیری دخالت دارند، همچنین اطلاعاتی که از بخش های دریافت احساس و خطر ناشی می شود شامل بسیاری از نواحی است که پیش از این از آنها اسم برده شد.
دکتر پیتر جیاناروس محقق سرپرست این مطالعه در تشریح یافته های آن می گوید: جالب ترین یافته ها این است که تنها یک ناحیه مغز واکنش به استرس نشان نمی دهد. به عبارت دیگر تنها یک ناحیه مغز برای استرس نیست و استرس نواحی فراوانی را در کل مغز درگیر می کند.
وی افزود: این مطالعه تاثیر استرس را بر ابتلا به بیماری های قلب و عروق ثابت می کند که اما به این معنا نیست که در آینده تصویربرداری از مغز می تواند ابزاری مفید برای تعیین افرادی باشد که در خطر بیماری قلبی قرار دارند یا کسانی که برای درمان های مداخله ای کاهش استرس مناسب هستند یا نیستند. ارتباط بین ذهن، جسم و سلامت فیزیکی هر روز بیشتر توجه پزشکان را جلب می کند. این مطالعات در آینده می تواند به راه هایی منتهی شود که نشان می دهند چطور مغز می تواند برای نشان دادن واکنش های مختلف به استرس بازآموزی شود.