اصلی‌ترین برنامه اقتصادی دو کشور که در سفر اردوغان، رییس‌جمهور ترکیه بر آن تاکید شده بود، افزایش مبادلات تجاری دو کشور به میزان دو برابر است. سقف هدفی که برای تجارت خارجی بین ایران و ترکیه در نظر گرفته شده، یعنی عدد ٣٠ میلیارد دلار، بیش از دو برابر تبادلاتی است که دو کشور در سال ١٣٩٣ داشته‌اند. البته به نظر نمی‌رسد دستیابی به این عدد، هدفی دور از دسترس باشد، چراکه در سال ٢٠١٢ که هنوز تحریم‌های غرب علیه ایران تشدید نشده بود، به ٢٢ میلیارد دلار تبادلات تجاری دست پیدا کرده بودیم و روز گذشته در حالی اردوغان با یک هیات اقتصادی وارد تهران شد که رسانه‌های ترکیه اعلام کردند مبادلات تجاری ایران و ترکیه در این سفر برای رسیدن به ٣٠ میلیارد دلار تصمیم‌گیری می‌شود.
جست‌وجو در لابه‌لای آمار اعلامی گمرک نتایجی از مجموع واردات کالا و صادرات کالاهای غیرنفتی به دست می‌دهد و از این جداول نمی‌توان آمار صادرات نفت و گاز ایران به ترکیه که بیش از ۶٠ درصد مبادلات را شامل می‌شود را یافت. به گفته منابع آگاه آمار صدور گاز به ترکیه محرمانه بوده و آمار فروش نفت نیز در جایی درج نشده است. اما آمار منتشر شده تبادلات تجاری غیرنفتی دو کشور نشان می‌دهد در طول پنج سال گذشته مجموع تبادلات تجاری غیرنفتی بین ۵/٢ تا ٩/٣ میلیارد دلار در نوسان بوده و کل تبادلات کشور طی پنج سال به ١٨ میلیارد و ٩٨٢ میلیون دلار رسیده است.
تراز تجاری ایران با ترکیه منفی ۵/٢ میلیارد دلار
بر اساس آمار ITC جمع کل صادرات کالای کشور ترکیه به جهان در سال ٢٠١٣ حدود ١۵٢ میلیارد دلار است که به این میزان باید ۵/۴۴ میلیارد دلار صادرات انواع خدمات کشور ترکیه به جهان در سال ٢٠١٣ را اضافه کرد. بر طبق همان آمار ترکیه در سال ٢٠١٣ حدود ٢۵٢ میلیارد دلار واردات انواع کالا از جهان داشته است. در مقابل طبق آمار گمرک میزان صادرات کالا از ایران به ترکیه در سال ٢٠١٣ معادل ٧/١ میلیارد دلار و میزان واردات ایران از کشور ترکیه در سال ٢٠١٣ معادل ٢/۴ میلیارد دلار است. بر این اساس تراز تجاری ایران با کشور ترکیه در این سال معادل ۵/٢- میلیارد دلار بوده است.
سهم ٢/٢ درصدی پتروشیمی از کل صادرات
تحلیلگران معتقدند ترکیه همسایه غربی ایران به دلیل داشتن فرهنگ بسیار نزدیک و راه‌های دسترسی سهل و آسان و گوناگون می‌تواند حجم تبادلاتی چندین برابر حجم فعلی را داشته باشد. با این حال حجم صادرات محصولات شیمیایی ایران به ترکیه با وجود داشتن ظرفیت‌های بالای ایران در این بخش فقط حدود ١١٨ میلیون دلار معادل ٢/٢ درصد از کل واردات کشور ترکیه است. بر اساس تحلیل‌های کارشناسی سازمان توسعه تجارت با از بین بردن موانع غیرتعرفه‌ای، از میان برداشتن دست واسطه‌ها و سایر مشکلات موجود در سر راه صادرات ایران حجم صادرات به به دست کم ١۵ درصد قابل افزایش است.
افت تبادلات در اثر تحریم
طی سال‌های گذشته و تا پیش از اعمال تحریم‌ها از سوی غرب، ایران و ترکیه همواره روند افزایشی را در حجم مبادلات تجاری خود تجربه کرده‌اند به گونه‌ای که حجم این مبادلات از یک میلیارد دلار در سال ٢٠٠٠ به ٢٢ میلیارد دلار در سال ٢٠١٢ افزایش یافت. با اعمال تحریم‌ها علیه اقتصاد ایران از سوی غرب، حجم مبادلات تجاری دو کشور روند کاهشی را در پیش گرفت به گونه‌ای که مبادلات تجاری دو کشور به ٧/١٣ میلیارد دلار در سال گذشته کاهش یافت. صادرات ترکیه به ایران به میزان قابل توجهی طی سال‌های اخیر تحت تاثیر تحریم‌ها قرار گرفته است و دو کشور امیدوارند با لغو تحریم‌ها، همکاری‌های تجاری خود را گسترش دهند. یکی دیگر از تبعات تحریم در روابط دو کشور مشکلاتی است که بر سر خرید شش فروند هواپیمای ایرباس ایران از ترکیه ایجاد شد. حال از آنجا که امکان ورود این هواپیماها به کشور وجود ندارد؛ مسوولان هواپیمایی ایران امیدوارند با مذاکراتی که با هیات ترک خواهند داشت؛ آنها موضوع پرداخت
غرامت به ایران را بپذیرند.
مزیت‌های صادراتی ایران در تعامل با ترکیه
کشور ما در صادرات فرآورده‌ها از سبزیجات و میوه‌های خوراکی عملکرد خوبی داشته است. صادرات ایران به ترتیب ۴٠ و ٣٩ درصد از کل جمع واردات ترکیه در این فصل‌ها را شامل می‌شود. با نگاه دقیق به سرفصل‌ها و اقلام عمده و مهم وارداتی کشور ترکیه به این نکته پی خواهیم برد که کشور ترکیه اقلام بسیار مهم دیگری از سایر کشورها وارد می‌کند که این اقلام یا از ایران صادر نمی‌شود یا اینکه صادرات آن اقلام بسیار ناچیز است. لذا با در نظر گرفتن تشابه فرهنگ مصرف دو کشور و دسترسی آسان به بازار کشور ترکیه و رفع موانع صادرات اقلامی مانند انواع دارو، انواع نوشیدنی، شیرینی و شکلات، لوستر و مبلمان، انواع فرش، لبنیات و لوازم خانگی به میزان قابل توجه امکان‌پذیر است.
ساختارهای سنتی مکمل تحریم‌ها در سد معبر صادرات شد
یکی از موانع بسیار مهم در سر راه توسعه صادرات ایران به ترکیه، ساختار تولید به شیوه سنتی و در سطح اندازه‌های کوچک است. در شرایطی که کشور چین ١٠ الی ٢٠ تولیدکننده بزرگ انواع مصنوعات سرامیکی به مقیاس‌های بسیار حجیم به تمام دنیا صادر می‌کند در ایران و در شهرهای لالجین و شهرک‌های اطراف قم بیش از هزاران تولیدکننده کوچک مصنوعات و ظروف سرامیکی مشغول فعالیت هستند. لیکن به دلیل شیوه سنتی تولیدشان سهمی در بازار جهانی سرامیک ندارند. این وضعیت در صنایع مبلمان، لوسترسازی، کیف و کفش و سایر صنایع نیز مشاهد می‌شود. در صورت تغییر ساختار تولید از شرکت‌های تولیدکننده کوچک و سنتی به شرکت‌های بزرگ و صنعتی می‌توانیم به میزان قابل توجهی صادرات بسیاری از محصولات خود از جمله محصولات ذکر شده را افزایش دهیم.
از جمله اقدامات دیگری که می‌تواند به تعامل مثبت ایران با ترکیه بینجامد ایجاد شهرک‌های صنعتی، اعطای نمایندگی‌های فروش محصولات ایران به تجار کشور ترکیه، برگزاری نمایشگاه‌های تخصصی به صورت مستمر و سالانه، تبلیغ محصولات ایرانی، اعزام هیات‌های تجاری ایران، ایجاد خانه‌های تجاری و ایجاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای ایرانی خواهد بود.
بر اساس آمارها، در حال حاضر حدود ١٠٠ شرکت ترک در ایران فعالیت می‌کنند که بیشتر این شرکت‌ها در زمینه‌های واردات و صادرات فعالیت می‌کنند.
نظرات بسته شده است، اما بازتاب و پینگ باز است.